Miasto i Gmina Górzno kontynuuję bardzo ważny dla miasta i regionu projekt badawczy dotyczący dziedzictwa archeologicznego Górzna. W tak niewielkim mieście drzemie jeszcze bardzo wiele tajemnic, w tym z okresu średniowiecza. Najstarszy okres funkcjonowania Górzna, które otrzymało prawa miejskie 2 stycznia 1327 roku z rąk biskupa płockiego Floriana, jest ciągle mało rozpoznany, a miejsce jest wyjątkowo pięknie położone, co zwróciło uwagę między innymi biskupów płockich, którzy zdecydowali się wybudować tutaj swoją siedzibę - dwór.

Górzno stało się ośrodkiem klucza dóbr biskupstwa płockiego przed rokiem 1337. Był on jednym z 10 kluczy majątkowych należących do biskupów płockich. Kluczem zarządzali starostowie biskupi. Z pocztu starostów znamy między innymi Pawła (1337 rok), Bodzantę (1409 rok), Dzierżysława (1453 rok). Ich górznieńska rezydencja niestety nie zachowała się po dziś dzień. ostatecznie zniszczona w 1629 roku, przykryta grubą warstwą ziemi, czeka na lepsze czasy i szerokopłaszczyznowe, interdyscyplinarne badania, które pozwolą uściślić wielkość i charakterystykę założenia oraz chronologię.

Górznieńskie wzgórze tzw. Dziewicza Górka, jak wykazały badania archeologiczne nie skrywa reliktów murowanego dworu biskupów płockich. W związku z tym jego poszukiwania rozpoczęto w 2006 roku w innym miejscu. A zapewne nie były one pierwsze, skoro przeszły dosłownie do legendy. Zachowała się bowiem taka opowieść: „Wiele wieków temu nad jeziorem Górzno zbudowano potężne zamczysko, z którego podziemny korytarz prowadził podobno aż do samej Brodnicy. Zamek służył biskupom i dostojnikom kościelnym. Zachwycał wielkością i bogactwem. Pewnej gwiaździstej nocy stało się nieszczęście. Z nieznanej przyczyny wielka budowla z hukiem i trzaskiem zapadła się pod ziemię, grzebiąc także przebywających w niej wówczas ludzi. Ponieważ, jak wieść głosiła, od strony kościoła można było przedostać się tajemnym korytarzem do zawalonych piwnic zamkowych, kilku śmiałków podejmowało wyprawy w poszukiwaniu rzekomo znajdujących się tam skarbów. Wszystkie wyprawy, którym zwykle towarzyszyło kropienie święconą wodą i okadzanie, kończyły się niepowodzeniem. Po przebyciu krętymi ganeczkami kilkudziesięciu metrów, amatorzy przygód natrafiali na przeszkodę nie do pokonania, były to zamknięte drzwi na skobel i kłódkę, wielkie i ciężkie, okute żelazem drzwi” (http://www.4ict.pl/.../tradycja-i-kultura/legendy-o-regionie).

Dopiero poszukiwania i weryfikacje w latach 2006-2007 (pod kierunkiem K. Grążawskiego, wówczas pracownika Muzeum w Brodnicy) zakończyły się sukcesem. Poszukiwania rezydencji biskupiej w 2006 roku rozpoczęto od wykonania serii odwiertów geologicznych, które ujawniły rumowisko ceglano-kamienne i warstwy kulturowe o miąższości do 140 cm. W pierwszym sezonie badawczym wytyczono wykop 6 x 2 m, gdzie odsłonięto nawarstwienia kulturowe, wskazujące na dwie fazy funkcjonowania dworu. Badania kontynuowano w 2007 roku, rejestrując w wykopie skomplikowany układ nawarstwień kulturowych o miąższości aż do 280 cm. W warstwach demolacyjno-pożarowych dworu znaleziono materiał ceramiczny (z badań w latach 2006 i 2007: 2057 fr.), fragmenty kafli piecowych, dachówek, cegieł, gwoździe. Już w dotychczasowym, wstępnym rozpoznaniu, widoczne są dwie fazy funkcjonowania i budowy dworu. Do pierwszej zaliczyć należy relikty przyziemia budowli w konstrukcji szachulcowej. Druga faza dworu wzniesiona została na fundamencie kamienno-ceglanym. Materiał zabytkowy w warstwach kulturowych związanych z pierwszą fazą pozwala sądzić, iż założenie to powstało w I połowie XIV wieku i uległo wkrótce spaleniu. Odbudowane zostało (2 faza) już w cegle na kamiennym fundamencie o szerokości około 1 m. Stan badań nie pozwala na wskazanie kształtu i wielkości założenia.

Budowla ta została ostatecznie zniszczona podczas wojny polsko-szwedzkiej i epilogu bitwy w Rudzie pod Górznem, w 1629 roku. Obiekt pozostawał w ruinie przez ponad 150 lat do czasu kiedy rozpoczęto budowę kościoła bożogrobców w XVIII wieku, wykorzystując również cegłę z dawnego dworu (znajdującego się po sąsiedzku). Z cegły tej zbudowana jest krypta i część fundamentów obecnego kościoła. I tak ostatecznie zakończyło się funkcjonowanie rezydencji biskupów płockich w Górznie. Do lepszego poznania jej tajemnic niezbędne są dalsze badania. Prace archeologiczne na stanowisku numer 11 należy bowiem uznać za wstępne. Okazało się jednak, że pozostałości dworu nie tylko można szukać na stanowisku numer 11, a także na działce kościelnej.
Tegoroczne prace terenowe bardzo zaskoczyły badaczy. Szczegóły niebawem!